Không thể phủ nhận giá trị lịch sử, thời đại của Cách mạng tháng Tám năm 1945

Không thể phủ nhận giá trị lịch sử, thời đại của Cách mạng tháng Tám năm 1945

• Bởi Tuyên giáo Tỉnh ủy Khánh Hòa
• 14/08/2025 02:54:21
• 29 lượt xem
• 0 lượt thích
• 0 bình luận

1. Nhận diện những luận điệu phủ nhận giá trị lịch sử, thời đại của Cách mạng tháng Tám

Như một vấn đề mang tính quy luật, hằng năm, mỗi khi cả nước hướng đến Lễ kỷ niệm chào mừng Cách mạng tháng Tám năm 1945, trên một số các phương tiện truyền thông của các thế lực thù địch, phản động như “Việt Tân”, “Nhân dân hành động”, “Triều đại Việt”, “Tiếng dân”… lại xuất hiện những tin bài dày đặc xuyên tạc, phủ nhận về giá trị lịch sử, ý nghĩa thời đại của Cách mạng tháng Tám. Các luận điệu đó tập trung vào những vấn đề chủ yếu sau:

Một là, phủ nhận nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám. Có quan điểm cho rằng, “Cách mạng tháng Tám năm 1945 là sai lầm lịch sử”; thành công của Cách mạng tháng Tám là “ăn may” vì Nhật Bản thua cuộc trong chiến tranh thế giới thứ II, việc giành chính quyền chẳng qua là do xuất hiện “khoảng trống quyền lực” sau khi Nhật đầu hàng đến khi quân Đồng Minh vào làm nhiệm vụ giải giáp quân đội Nhật. Luận điệu này thực chất là sự phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng trong Cách mạng tháng Tám.

Hai là, phủ nhận giá trị, ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám. Có quan điểm cho rằng, Cách mạng tháng Tám năm 1945 “là nguyên nhân dẫn đến hai cuộc chiến tranh đẫm máu ở Việt Nam”; “nếu không có Cách mạng tháng Tám năm 1945, Việt Nam đã giàu mạnh từ lâu và không mất dân chủ như bây giờ”!… Đáng chú ý, có luận điệu còn lên tiếng cáo buộc rằng sau khi Cách mạng tháng Tám thành công và nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam đã áp đặt một chế độ “độc tài toàn trị”, đổi từ chế độ “vua trị” sang chế độ “Đảng trị” với một đảng duy nhất nắm quyền thống trị một nhà nước “chuyên chính vô sản”!

Để tuyên truyền những luận điệu trên, các thế lực thù địch đã sử dụng rất nhiều thủ đoạn tinh vi như cắt, ghép thông tin, hình ảnh, xuyên tạc, bóp méo sự thật, đánh tráo khái niệm kiểu lập lờ “đánh lận con đen”… Những thủ đoạn này thường được thực hiện bài bản, có quy trình, được đầu tư về thời gian, kỹ thuật và tài chính. Do đó, khi tiếp cận thông tin, một số người do nhận thức hạn chế, phiến diện có thể hiểu sai giá trị, ý nghĩa thời đại của Cách mạng tháng Tám.

Âm mưu của các thế lực thù địch khi tung ra những luận điệu trên là nhằm hạ thấp uy tín, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh; tạo ra những góc nhìn phiến diện, sai lệch, mơ hồ, nghi hoặc trong nhận thức của cán bộ, đảng viên, Nhân dân trong nước và thế giới; làm phai nhạt niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng; kích động, làm sâu sắc hơn “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Nguy hiểm hơn, với âm mưu “lật sử”, đòi “xét lại” lịch sử, các thế lực thù địch bộc lộ rõ dã tâm bôi đen những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc nhằm gieo rắc sự hoài nghi, tạo ra thái độ bài xích, quay lưng lại với quá khứ, lịch sử của cha ông ở một bộ phận thế hệ trẻ sinh ra sau chiến tranh. Thậm chí một số tổ chức phản động còn dùng chiêu “tẩy não” thông qua các thông tin xuyên tạc, bịa đặt, bôi nhọ lịch sử để kích động thế hệ trẻ, nhất là một bộ phận được học tập, làm việc ở nước ngoài quay lưng lại với lịch sử của dân tộc. Đây là những chiêu trò rất nguy hiểm, tấn công trực diện vào tư tưởng, ý thức hệ của Nhân dân Việt Nam nên cần hết sức cảnh giác và tỉnh táo.

2. 80 năm Cách mạng tháng Tám – từ kỷ nguyên độc lập đến kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam

(1) Cách mạng tháng Tám – mốc son chói lọi của cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX, mở ra kỷ nguyên độc lập cho dân tộc Việt Nam.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, giành chính quyền trên cả nước không phải là một cuộc cách mạng vội vàng, ngẫu nhiên hay “ăn may”, bởi đây không chỉ là kết quả của cuộc vận động giải phóng dân tộc trong thời kỳ 1940 – 1945 mà còn là kết quả của quá trình cách mạng qua hai cuộc tổng “diễn tập” của phong trào cách mạng trong giai đoạn 1930 – 1931 và 1936 – 1939. Đồng thời, ngay từ mùa xuân năm 1945, với nhãn quan thiên tài, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã dự báo sự tất thắng của Liên Xô và các lực lượng chống phát xít sẽ mở ra thời cơ cho cách mạng Việt Nam giành chính quyền. Vì vậy, với quan điểm tự lực, tự cường và tinh thần chủ động, sáng tạo “đem sức ta để giải phóng cho ta”, Người đã cùng Trung ương Đảng tích cực chuẩn bị lực lượng, chủ động tạo thế và lực bên trong để có thể huy động cao nhất sức lực của dân tộc đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền khi thời cơ đến.

Để chuẩn bị lực lượng, ngay từ năm 1941, theo sáng kiến của lãnh tụ Hồ Chí Minh, Mặt trận Việt Minh đã được thành lập. Ngay sau ngày Nhật đảo chính lật đổ Pháp (09/3/1945), Thường vụ Trung ương Đảng kịp thời ra Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Đảng đã xác định những chủ trương sáng suốt, kịp thời đề ra những biện pháp cụ thể, phù hợp nhằm phát động cao trào kháng Nhật, cứu nước mạnh mẽ, đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa; kết hợp chặt chẽ giữa đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, giữa nông thôn với thành thị. Cùng với quá trình chuẩn bị công phu về lực lượng, Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh đã có những quyết định đúng đắn trong việc chọn thời điểm và địa điểm tiến hành khởi nghĩa. Sự đồng loạt khởi nghĩa ở tất cả các địa phương trong toàn quốc mà trung tâm là Thủ đô Hà Nội đã làm cho kẻ thù không kịp hỗ trợ, cứu viện, bảo vệ lẫn nhau, dẫn đến sự sụp đổ nhanh chóng của chính quyền thân phát xít.

Như vậy, thành công của Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã thể hiện sự nhạy bén, quyết tâm chính trị cao độ của Đảng, Chính phủ và Nhân dân ta; biểu hiện tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực tự cường, linh hoạt, sáng tạo của toàn Đảng, toàn dân trong quá trình đấu tranh,  khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền chứ không phải là sự ngẫu nhiên hay “ăn may” từ hoàn cảnh lịch sử như các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, cơ hội thường tung hô.

Hơn nữa, Cách mạng tháng Tám được tiến hành trong bối cảnh quốc tế có những thuận lợi nhất định. Chủ nghĩa phát xít Đức, Ý, Nhật đã bị đánh bại, phong trào đấu tranh giải phóng của các dân tộc bị áp bức và của các lực lượng tiến bộ trên thế giới phát triển mạnh. Các thế lực thù địch cho rằng Việt Minh đã nhanh tay cướp lấy thành quả của đồng minh chống phát xít, khi quân đồng minh chưa kịp vào Đông Dương để giải giáp quân Nhật. Do đó, có thể khẳng định: “Dù yếu tố quốc tế, yếu tố khách quan có quan trọng đến đâu thì người ta cũng không được phép cường điệu nó. Bằng chứng có thể thấy là thời cơ lịch sử thuận lợi ấy được mở ra như nhau cho các dân tộc ở Đông Nam Á, thế mà ở Đông Dương chỉ có nhân dân Việt Nam đem sức ta giải phóng cho ta, giành được chính quyền, tuyên bố được độc lập. Thế thì phải khẳng định yếu tố chủ quan là quan trọng nhất”1. Yếu tố chủ quan ấy chính là sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam – dù Đảng ấy mới ra đời được 15 năm (năm 1930).

Thực tiễn lúc đó không chỉ có lực lượng yêu nước cách mạng tập hợp dưới ngọn cờ đại nghĩa của Mặt trận Việt minh do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo, còn có giáo phái Cao Đài, có Việt Nam phục quốc đồng minh hội, Việt Nam quốc dân Đảng và nhiều lực lượng khác thế nhưng họ đã không thể tập hợp được lực lượng và họ đã không giành được chính quyền. Như vậy, yếu tố chủ quan quan trọng nhất ở đây chính là sự quy tụ sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc dưới ngọn cờ duy nhất đó là ngọn cờ của Mặt trận Việt Minh.

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của Nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo, mở ra bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Từ đây, đất nước Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mãi mãi là mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Chính quyền về tay nhân dân, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời – Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á; chấm dứt chế độ quân chủ phong kiến ở Việt Nam; kết thúc hơn hơn 80 năm Nhân dân ta dưới ách đô hộ của thực dân, phát xít.

Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Nước Việt Nam từ một nước thuộc địa nửa phong kiến trở thành một nước độc lập, tự do và dân chủ. Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành một Đảng cầm quyền. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã tạo nên sự “thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử của nước ta”. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 cũng chứng tỏ rằng, trong thời đại ngày nay, cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở một nước thuộc địa, nửa phong kiến, do toàn dân nổi dậy, dưới sự lãnh đạo của một đảng mác xít chân chính, có đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn, sáng tạo có thể giành thắng lợi nhanh chóng và triệt để.

Ngoài ra, thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 là cơ sở, điều kiện tiên quyết cho cách mạng nước ta tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa giành thắng lợi; đồng thời, tạo nên động lực mạnh mẽ cho dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ chống đế quốc, thực dân, xây dựng chế độ mới chế độ xã hội chủ nghĩa. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám còn tạo động lực mạnh mẽ để dân tộc Việt Nam muôn người như một, đứng lên đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của hai tên đế quốc lớn nhất của thế kỷ XX, đó là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ (1945 – 1975). Đó cũng chính là nền tảng, ngọn nguồn sức mạnh để dân tộc Việt Nam thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới trong gần 40 năm qua, giữ vững thành quả cách mạng, phấn đấu cho mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Với những cơ sở lịch sử và thực tiễn vững chắc đó, có thể khẳng định Cách mạng tháng Tám thật sự là một cuộc cách mạng toàn diện, triệt để, không chỉ làm thay đổi cục diện của cách mạng Việt Nam mà còn có tầm ảnh hưởng lớn đến phong trào đấu tranh vì hòa bình, dân chủ và tiến bộ của các dân tộc bị lệ thuộc, bị áp bức trên thế giới. Do đó, những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch chỉ là trò “bổn cũ chép lại”, “bình cũ rượu mới” nhằm bôi nhọ những thắng lợi vĩ đại của dân tộc Việt Nam.

(2) Cách mạng tháng Tám để lại bài học sâu sắc về phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong kỷ nguyên phát triển mới.

Như Đảng ta xác định, sau 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử khiến cho cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín không ngừng được nâng cao. Đó là điều kiện, tiền đề quan trọng để Việt Nam chuẩn bị bước vào kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Ngày 20/9/2024, trong bài phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 10 (khóa XIII), khi nói về công tác chuẩn bị nội dung dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định sự thống nhất của Trung ương khi đánh giá về thế và lực của đất nước sau 40 năm đổi mới: “Với thế và lực đã tích luỹ được sau 40 năm đổi mới, với sự đồng lòng, chung sức của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, với những thời cơ, thuận lợi mới, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, chúng ta đã hội tụ đủ những điều kiện cần thiết và văn kiện Đại hội XIV phải đề ra được định hướng chiến lược, nhiệm vụ, giải pháp quan trọng để giải phóng toàn bộ sức sản xuất, phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, lấy nguồn lực nội sinh, nguồn lực con người là nền tảng, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo là đột phá để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam”3.

Có thể nhận thấy, thời điểm diễn ra Cách mạng tháng Tám và thời điểm hiện nay có rất nhiều điểm tương đồng. Đó là khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Nếu Cách mạng tháng Tám mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội thì thời điểm hiện nay, đất nước ta chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Kỷ nguyên đó được xác định bắt đầu từ nhiệm kỳ Đại hội XIV của Đảng. Với tinh thần khách quan, thận trọng, trong dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, Đảng ta đã chỉ rõ: “Bối cảnh thế giới đang trải qua những thay đổi mang tính thời đại, tạo ra nhiều thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức lớn đan xen; trong nước đang triển khai những quyết sách chiến lược mang tính cách mạng, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cao hơn; đồng thời đây cũng là bước ngoặt mới, vận hội mới mang tính lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”4.

Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám đã để lại nhiều bài học sâu sắc cho cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới hiện nay, trong đó quan trọng nhất là bài học về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và bài học về huy động, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đảng khẳng định: Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám trước hết cũng xuất phát từ vai trò lãnh đạo của Đảng. Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam; có đường lối đúng, có phương pháp cách mạng khoa học, có sách lược và biện pháp linh hoạt. Giữ vững phương hướng chính trị của Đảng, chuyển hướng kịp thời phù hợp với hoàn cảnh, nhất là trước những bước ngoặt lớn, đón kịp tình thế và thời cơ cách mạng. Giải quyết thành công mối quan hệ dân tộc và giai cấp trên lập trường giai cấp công nhân, giữa thời – thế và lực, giữa thiên thời – địa lợi và nhân hòa, lấy nhân hòa làm gốc.

Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh đã thực hành xuất sắc những tư tưởng mácxít về khoa học và nghệ thuật cách mạng, trong khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền, nhất là chỉ dẫn của V.I. Lênin: “Phân tích cụ thể một tình hình cụ thể – đó là bản chất, linh hồn sống của chủ nghĩa Mác”; “Chân lý là cụ thể nên cách mạng phải sáng tạo”5.

Từ đầu năm 2025 đến nay, Đảng đã đưa ra những quyết sách chiến lược lớn như tinh gọn tổ chức bộ máy, cải tiến phương thức lãnh đạo của Đảng, chống lãng phí, đặc biệt là ban hành “bộ tứ trụ cột với 4 nghị quyết quan trọng”, như: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 26/6/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Những nghị quyết này được đưa ra dựa trên những tiềm năng, vị thế sẵn có cũng như trên cơ sở nắm bắt xu thế phát triển tất yếu của thời đại để tạo ra những sự chuyển mình mang tính cách mạng cho đất nước.

Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định, đoàn kết là một chính sách dân tộc, là phương pháp cách mạng, là cội nguồn sức mạnh của cách mạng Việt Nam. Do đó, Đảng chủ trương kêu gọi sự đoàn kết toàn dân; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân trong cách mạng tháng Tám thông qua vai trò của Mặt trận Việt Minh. Sự ra đời của Mặt trận Việt Minh đã đáp ứng, hội tụ được sự mong mỏi của dân tộc, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của Nhân dân. Khác với những thời kỳ vận động trước, Mặt trận Việt Minh đặt ra trong phạm vi dân tộc chứ không đặt chung cho toàn thể Đông Dương như trước nên đã phát huy mạnh mẽ tinh thần dân tộc của Nhân dân; tập hợp được các lực lượng nòng cốt công – nông – trí thức.

3. Kết luận

Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam đang mở ra trước mắt với những mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030 khi Đảng ta tròn 100 năm thành lập, hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2045 khi nước ta tròn 100 năm ra đời. Mục tiêu lớn, khát vọng lớn nhưng cũng không tránh khỏi rất nhiều khó khăn, thách thức. Để hiện thực hóa khát vọng đó, cần phải phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc đúng như lời hiệu triệu trong chủ đề của Đại hội XIV sắp tới: “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030; tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hoà bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”5.

Cách mạng tháng Tám không chỉ để lại những bài học sâu sắc cho cách mạng Việt Nam giai đoạn hiện nay mà còn cổ vũ, động viên; bồi đắp niềm tự hào và lý tưởng cách mạng để mỗi người Việt Nam có thêm động lực cùng chung tay xây dựng một Việt Nam giàu mạnh, phồn vinh, văn mình, hạnh phúc. Do đó, những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận giá trị, ý nghĩa thời đại của Cách mạng tháng Tám ngày càng trở nên lạc điệu và cần phải kiên quyết đấu tranh để bác bỏ.

Chú thích:
1. Phạm Hồng Tung. Vai trò quyết định của nhân tố chủ quan trong thành công của Cách mạng tháng Tám 1945. Tạp chí Lịch sử Đảng, tháng 8/2020, tr. 11.
2. Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 10 (khóa XIII) của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm. https://baochinhphu.vn/phat-bieu-be-mac-hoi-nghi-trung-uong-10-khoa-xiii-cua-tong-bi-thu-chu-tich-nuoc-to-lam-102240920164051548.htm.
3, 5. Ban Chấp hành Trung ương (2025). Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Hà Nội ngày 17/7/2025.
4. V.I.Lênin toàn tập (1978). Tập 38. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 122.

TS. Lê Thị Chiên
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
TS. Thành Thu Trang
Học viện Chính trị Khu vực I