Xây “hàng rào” nhận thức, chống “xói mòn” văn hoá

Lưu giữ các di sản văn hóa có tầm quan trọng đặc biệt trong sự nghiệp giáo dục truyền thống. Ảnh: dantri.vn

Những “chiêu bài” đả kích tư tưởng, xói mòn văn hoá

Văn hoá là nguồn lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững của dân tộc và các thế lực thù địch đã lợi dụng mặt trận này để chống phá cách mạng, hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng và phủ nhận công tác quản lý của Nhà nước. Trên các trang mạng xã hội, các diễn đàn, website, chúng nhân danh “đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực”, “phản biện xã hội”, “bảo vệ bản sắc văn hoá” để đăng tải hàng loạt bài viết với nhiều luận điệu xảo trá, như: “Mặt nào của văn hoá - đạo đức xuống cấp?”; “Cần thay đổi văn hóa để đất nước sớm có dân chủ”; “Tại sao văn hóa Việt Nam ngày càng bệ rạc?”;... Không ít văn nghệ sĩ, trí thức bị lôi kéo vào âm mưu ly gián, tận dụng sức ảnh hưởng cá nhân trên mạng xã hội để đăng tải các bài viết, bài thơ bày tỏ quan điểm, cảm xúc cực đoan về các vấn đề chính trị, văn hoá của đất nước. Điển hình là Mạc Văn Trang với bài thơ “Công hay tội?”, “Dân mình?”, “Đỗ Hữu Ca” hay luận điệu mị dân “49 năm sau ngày 30-4-1975: Con đường nào cho Việt Nam”; Lưu Trọng Văn với bài viết “Thực tiễn thua và thắng”;… Dẫn chứng minh hoạ cho các luận điệu đó là những mặt trái của xã hội, các thông tin cắt ghép nhằm lái dư luận theo chiều hướng tiêu cực, gieo rắc sự hoài nghi của quần chúng nhân dân với Đảng, với Nhà nước.

Phát tán trên không gian mạng là những sản phẩm văn hoá độc xâm nhập vào thị trường điện ảnh, âm nhạc,… tác động sâu sắc đến thị hiếu thẩm mỹ và nhận thức của quần chúng. Đơn cử là những bộ phim bị Cục Điện ảnh yêu cầu gỡ bỏ vì lý do bôi nhọ văn hoá, xuyên tạc lịch sử như: “Viet and Nam”, “Little Woman”, “Quân đội Vương bài”,… Hay vấn nạn âm nhạc dễ dãi, thiếu chiều sâu nghệ thuật như sản phẩm “Sự nghiệp chướng” của Rapper Pháo hay “Thôi anh không chơi”, “Phiếu bé ngoan”,…. của giới Underground đã tạo ra một thế hệ có thị hiếu thẩm mỹ thấp kém. Ngoài ra, những hành vi, lối sống lệch chuẩn của một số cá nhân có sức ảnh hưởng đã phần nào tác động xấu đến nhận thức, tâm lý, đạo đức và hành động của giới trẻ. Đơn cử là phát ngôn “vạ miệng” của Rapper Negav tại sân khấu concert “Anh trai say hi” đã tạo sự kích động lớn đối với người trẻ về việc xem nhẹ học vấn, xem nhẹ nền tảng giáo dục. Thậm chí câu chuyện tình ái “tay ba, tay bốn” cùng màn livestream đối chất giữa các nhân vật có sức ảnh hưởng trong giới giải trí - Viruss (Đặng Tiến Hoàng) và Pháo (Nguyễn Diệu Huyền) lại trở thành tâm điểm chú ý của hơn 1,5 triệu bạn trẻ theo dõi. Điều này không chỉ phản ánh thị hiếu thẩm mỹ/giải trí lệch lạc mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức và hành vi của giới trẻ.

Ngoài ra, trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập văn hoá quốc tế, làn sóng văn hoá ngoại lai có cơ hội len lỏi, tấn công vào nhận thức, thay đổi các thang đo giá trị về văn hoá, đạo đức, lối sống của cộng đồng người Việt, nhất là đối với các bạn trẻ. Thực tế cho thấy, làn sóng “Tây hoá” khiến ngôn ngữ dân tộc cũng bị pha tạp trở nên “nửa nạc, nửa mỡ”, khiến giới trẻ hồ hởi chạy theo các trào lưu “sống gấp”, “sống thử”, “yêu vội”, “chữa lành”, “Flex đến hơi thở cuối cùng”,… Thậm chí, có những bạn trẻ thần tượng đến mê muội các nhóm nhạc Hàn Quốc BTS, EXO, BLACKPINK,… và coi trọng tính giải trí ở yếu tố “nhìn” hơn là cảm thụ nội dung, chất lượng sản phẩm âm nhạc. Đó chính là mặt trái của quá trình tiếp thu văn hoá nước ngoài một cách thụ động, thiếu sự chọn lọc nên dẫn đến tình trạng sùng ngoại và lai căng văn hoá.

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên mặt trận văn hoá

Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: “Văn hóa còn thì dân tộc còn, văn hóa mất thì dân tộc mất” (1). Văn hoá được xem là mặt trận nòng cốt, có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Nhất là khi đất nước đang đẩy mạnh công cuộc chấn hưng và phát triển văn hoá dân tộc thì càng phải kiên quyết bài trừ văn hoá “bẩn”, tăng “sức đề kháng” trước văn hoá phẩm độc hại, ngăn chặn nguy cơ bị xâm lăng và đồng hoá văn hoá.

Đầu tiên là nâng cao nhận thức về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc. Trong đó, mỗi cá nhân cần xây dựng lòng tự tôn dân tộc, nhận thức đúng đắn mặt tích cực và tiêu cực của văn hoá ngoại lai. Các ban, ngành địa phương cần tổ chức hội thảo/toạ đàm, các chương trình, sự kiện hay các cuộc thi nhằm tuyên truyền sức mạnh văn hoá trong toàn dân. Các trường học cần lồng ghép kiến thức về bản sắc văn hoá truyền thống trong các chuyên đề bài giảng; tổ chức sinh hoạt ngoại khoá để giáo dục về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong gìn giữ các giá trị văn hoá dân tộc và đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch trên mặt trận văn hoá tư tưởng.

Thứ hai là phát huy sức mạnh “thế trận lòng dân” góp phần tạo dựng thành luỹ văn hoá - tư tưởng vững chắc bằng cách xây dựng đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ trí tuệ, bản lĩnh, lập trường kiên định và tích cực tham gia vào công tác phát triển văn hoá - nghệ thuật, định hướng tư tưởng, tạo môi trường thuận lợi để phát huy năng lực sáng tạo, vận dụng “ngòi bút” làm vũ khí đấu tranh ngăn chặn các quan điểm sai trái, thù địch.

Thứ ba là giáo dục thị hiếu thẩm mỹ về văn hoá - nghệ thuật cho thế hệ trẻ. Cụ thể, triển khai các dự án nghệ thuật để các bạn trẻ có cơ hội áp dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào môi trường thực tế; tích cực tổ chức các chuyên đề phê bình nghệ thuật, các buổi gặp gỡ, giao lưu với nhà văn, nhà biên kịch, đạo diễn, giới chuyên môn,… để các bạn học hỏi kinh nghiệm, hiểu thêm về cảm hứng sáng tác, cảm nhận về vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật, thấu hiểu các thông điệp mà tác giả truyền tải,… Nâng cao năng lực sáng tạo, rèn luyện kỹ năng nghệ thuật, bản lĩnh chính trị, xây dựng lý tưởng thẩm mỹ đúng đắn và ý thức sâu sắc về giá trị văn hoá nghệ thuật truyền thống trước bối cảnh hội nhập quốc tế.

Cuối cùng là chủ động tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hoá thế giới, không ngừng học hỏi các giá trị tốt đẹp từ văn hoá nước ngoài. Tăng cường giao lưu và hợp tác song phương, đa phương trên lĩnh vực văn hoá, tích cực tham gia và tổ chức sự kiện văn hoá, thể thao, du lịch, điện ảnh quốc tế nhằm quảng bá bản sắc văn hoá, con người và đất nước Việt Nam đến với bạn bè thế giới. Đổi mới sáng tạo văn hoá nước nhà trên cơ sở kế thừa và gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc, khuyến khích các bạn trẻ xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp dựa trên các giá trị văn hoá truyền thống.

Chiêu bài đả kích tư tưởng, làm xói mòn bản sắc văn hoá trên không gian mạng là mũi đột phá trong chiến lược “diễn biến hoà bình” của thế lực thù địch nhằm chống lại cách mạng Việt Nam, thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong các tổ chức, cá nhân, từng bước thực hiện âm mưu đồng hoá văn hoá. Nhận diện rõ thủ đoạn thâm độc của thế lực thù địch, mỗi cá nhân cần nêu cao tinh thần cảnh giác, bản lĩnh chính trị kiên định, chủ động phòng chống và đấu tranh ngăn chặn những biểu hiện phản văn hoá, suy thoái tư tưởng, “sùng ngoại” và “lai căng” văn hoá.

Tài liệu tham khảo:

1. Ban Tuyên giáo Trung ương. (2021). Toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc. Truy cập ngày 5/5/2025 tại: https://moit.gov.vn/tin-tuc/hoat-dong/toan-van-phat-bieu-cua-tong-bi-thu-nguyen-phu-trong-tai-hoi-nghi-van-hoa-toan-quoc.html.