Chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi tư duy

Chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi tư duy

• Bởi Tuyên giáo Tỉnh ủy Khánh Hòa
• 10/03/2025 03:02:20
• 51 lượt xem
• 0 lượt thích
• 0 bình luận

Quang cảnh Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: PHẠM THẮNG

Quá trình chuyển đổi số gồm ba cấp độ chính: số hóa (Digitization)- chuyển đổi thông tin từ dạng vật lý sang số để lưu trữ, truy xuất dễ dàng; ứng dụng công nghệ số (Digitalization)- tối ưu hóa quy trình làm việc bằng phần mềm và hệ thống tự động; chuyển đổi số toàn diện (Digital Transformation) - thay đổi mô hình hoạt động dựa trên công nghệ, như ngân hàng số hay thương mại điện tử.

Ba trụ cột quan trọng để chuyển đổi số thành công gồm công nghệ, con người và quy trình. Công nghệ hiện đại như AI, Big Data, IoT và điện toán đám mây là nền tảng, nhưng con người đóng vai trò quyết định khi vận hành và sáng tạo. Đồng thời, quy trình quản lý cần được cải tiến để bảo đảm tính linh hoạt, hiệu quả.

Xu hướng, yêu cầu tất yếu trong thời đại công nghệ

Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu tất yếu trong thời đại công nghệ, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa công nghệ, con người và quy trình để tạo ra một mô hình vận hành hiệu quả, sáng tạo và bền vững.

Để chuyển đổi số thành công trước hết cần chuyển đổi tư duy. Chúng ta cần có nhận thức đầy đủ về không gian số. Không gian số chính là một thế giới mới của loài người. Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới, nơi không gian số không chỉ hỗ trợ mà còn trở thành thực tại song hành, nơi con người làm việc, giao tiếp, sáng tạo và kinh doanh. Không gian này sở hữu những tính chất đặc biệt, thay đổi cách vận hành xã hội và mở ra những cơ hội chưa từng có.

Thứ nhất, khoảng cách gần như biến mất. Trong thế giới vật lý, di chuyển cần thời gian và chi phí, nhưng trong không gian số, con người có thể kết nối tức thì từ bất kỳ đâu. Một bác sĩ ở Paris (Pháp) có thể chẩn đoán bệnh cho bệnh nhân ở Việt Nam, doanh nghiệp tổ chức hội nghị toàn cầu mà không cần tập trung tại một địa điểm. Mô hình hoạt động của nhiều ngành nghề nhờ đó thay đổi hoàn toàn.

Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong khám, chữa bệnh.

Thứ hai, dữ liệu được thu thập và phân tích tự động. Nếu trước đây, việc thu thập thông tin cần khảo sát hoặc nhập liệu thủ công, thì nay mọi hành động trong không gian số để lại dấu vết và có thể phân tích tức thì. Các nền tảng như Google, Facebook cá nhân hóa nội dung dựa trên dữ liệu người dùng, thiết bị đeo thông minh theo dõi sức khỏe, chính phủ giám sát ô nhiễm theo thời gian thực để ra quyết định nhanh chóng. Nhờ vậy, xã hội vận hành thông minh hơn và tổ chức có thể ra quyết định kịp thời.

Thứ ba, sản phẩm số có thể nhân bản với chi phí gần như bằng không. Trong thế giới vật lý, mỗi sản phẩm đòi hỏi nguyên liệu và nhân công, nhưng trong không gian số, một phần mềm, một khóa học trực tuyến hay một bộ phim có thể phân phối cho hàng triệu người mà không cần thêm chi phí. Điều này giúp các doanh nghiệp số như Netflix, Spotify hay Tesla phát triển nhanh chóng mà không phải mở rộng hệ thống vật lý theo cách truyền thống.

Chính ba tính chất này - khoảng cách biến mất, dữ liệu thu thập tự động, sản phẩm nhân bản không giới hạn - đã tạo ra những cơ hội chưa từng có. Chuyển đổi số là tận dụng tối đa những lợi thế này, giúp cá nhân, doanh nghiệp và Chính phủ nâng cao năng suất, tối ưu hóa vận hành và tạo ra giá trị mới.

Tư duy số phải đi trước công nghệ số

Tuy nhiên, để khai thác hết tiềm năng của không gian số, tư duy số phải đi trước công nghệ số. Nếu vẫn giữ cách làm truyền thống, một công ty có thể có website nhưng chỉ coi đó là công cụ phụ trợ thay vì nền tảng kinh doanh chính. Nếu tư duy quản lý cứng nhắc, một chính phủ có thể sở hữu hệ thống dữ liệu nhưng vẫn ra quyết định dựa trên báo cáo giấy. Do đó, chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi tư duy - bởi chỉ khi tư duy thay đổi, con người mới có thể tận dụng hết tiềm năng của không gian số và chủ động bước vào kỷ nguyên mới.

Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ vào quy trình cũ, mà là sự thay đổi tư duy toàn diện về cách vận hành, quản lý và cung cấp dịch vụ. Nếu không thay đổi tư duy, công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng không thể phát huy hết hiệu quả.

Chuyển đổi số đòi hỏi tư duy mở để chấp nhận sự thay đổi. Một trong những rào cản lớn nhất không phải là thiếu công nghệ, mà là tâm lý ngại thay đổi. Khi chính phủ triển khai dịch vụ công trực tuyến, nếu cán bộ vẫn giữ suy nghĩ “giải quyết trực tiếp mới chắc chắn” thì việc số hóa hồ sơ cũng chỉ mang tính hình thức, không giúp cải thiện hiệu quả phục vụ người dân. Tương tự, khi doanh nghiệp áp dụng phần mềm quản lý khách hàng (CRM), nếu nhân viên vẫn quen với cách ghi chép sổ tay, sẽ không tận dụng hết tính năng phân tích dữ liệu của hệ thống.

Tư duy quyết định cách tổ chức hoạt động trong môi trường số. Chuyển đổi số không chỉ là số hóa tài liệu mà còn là thay đổi cách tiếp cận và ra quyết định dựa trên dữ liệu. Thí dụ, một doanh nghiệp thương mại điện tử như Shopee không chỉ lập website bán hàng mà còn sử dụng dữ liệu để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng, đề xuất sản phẩm phù hợp với từng người, tối ưu chuỗi cung ứng và tăng tỷ lệ chuyển đổi mua hàng. Nếu chỉ áp dụng công nghệ nhưng giữ tư duy kinh doanh truyền thống, doanh nghiệp sẽ không thể khai thác hết tiềm năng của nền tảng số.

Cùng với đó, tư duy đổi mới là nền tảng để tận dụng tối đa công nghệ. Chuyển đổi số không phải là làm việc theo cách cũ với công cụ mới, mà là tìm ra cách làm hoàn toàn mới nhờ công nghệ. Đơn cử, thay vì chỉ cải tiến dịch vụ taxi truyền thống bằng cách đặt xe qua ứng dụng, Grab đã thay đổi toàn bộ mô hình vận hành, kết nối trực tiếp tài xế và khách hàng, tận dụng công nghệ định vị để tối ưu hóa tuyến đường và giảm chi phí vận hành. Nếu chỉ giữ tư duy kinh doanh theo kiểu cũ, họ sẽ không thể tạo ra một nền tảng thành công như hiện nay.

Trang trại TH đầu tư hệ thống tưới tự động “cánh tay khổng lồ” dài từ 500-700m.

Bằng chứng thực tế cho thấy, những quốc gia và doanh nghiệp thành công trong chuyển đổi số đều bắt đầu bằng sự thay đổi tư duy lãnh đạo. Singapore không chỉ đầu tư vào hạ tầng công nghệ mà còn thúc đẩy tư duy số trong toàn bộ hệ thống quản lý, giúp chính phủ điện tử phát triển mạnh mẽ. Tại Việt Nam, Viettel không chỉ ứng dụng công nghệ vào viễn thông mà còn thay đổi tư duy để trở thành tập đoàn công nghệ số, phát triển các giải pháp chuyển đổi số cho Chính phủ và doanh nghiệp. Nhờ thay đổi tư duy, họ đã không còn chỉ là một nhà mạng mà trở thành một công ty công nghệ hàng đầu.

Nhìn chung, chuyển đổi số không phải là câu chuyện về công nghệ, mà là câu chuyện về con người và tư duy. Công nghệ chỉ là công cụ, còn tư duy mới quyết định cách sử dụng công cụ đó để tạo ra giá trị. Nếu không thay đổi tư duy, công nghệ dù có hiện đại đến đâu cũng không thể tạo ra sự chuyển đổi thực sự. Vì vậy, để chuyển đổi số thành công, trước hết cần thay đổi tư duy - từ lãnh đạo đến nhân viên, từ cách quản lý đến cách cung cấp dịch vụ, từ cách nhìn nhận thách thức đến cách nắm bắt cơ hội./.

TS NGUYỄN SĨ DŨNG

Theo Báo Nhân Dân

Thanh Huyền (st)