Cách mạng Tháng Tám - dấu mốc lịch sử vĩ đại và những nhiệm vụ đặt ra đối với công tác tư tưởng trong kỷ nguyên mới. (Kỳ 1)

Cách mạng Tháng Tám - dấu mốc lịch sử vĩ đại và những nhiệm vụ đặt ra đối với công tác tư tưởng trong kỷ nguyên mới. (Kỳ 1)

• Bởi Tuyên giáo Tỉnh ủy Khánh Hòa
• 16/08/2025 10:22:07
• 25 lượt xem
• 0 lượt thích
• 0 bình luận

Kỳ 1: Cách mạng Tháng Tám - dấu mốc lịch sử vĩ đại

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 2/9 đã mở ra bước ngoặt vĩ đại, đưa dân tộc Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; đưa Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình.

Cách mạng Tháng Tám - bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc

Tháng 8/1945, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) khẳng định: “Cơ hội rất tốt cho ta giành độc lập đã tới” và quyết định phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương; đề ra ba nguyên tắc bảo đảm tổng khởi nghĩa thắng lợi, đó là: Tập trung, thống nhất, kịp thời. 23 giờ ngày 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1 hiệu triệu toàn dân tổng khởi nghĩa. Ngày 16/8/1945, Đại hội Quốc dân họp tại Tân Trào thông qua “10 chính sách lớn của Việt Minh”; thông qua “Lệnh tổng khởi nghĩa”; quy định quốc kỳ, quốc ca; thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương, tức Chính phủ Lâm thời do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi nhân dân cả nước tổng khởi nghĩa, trong đó chỉ rõ: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.

Mít tinh giành chính quyền ngày 19-8-1945 tại Thủ đô Hà Nội (Ảnh tư liệu)

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhân dân cả nước đồng loạt vùng dậy, tiến hành tổng khởi nghĩa, giành chính quyền. Từ ngày 14 đến ngày 18/8, cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và ở các thị xã: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Hội An, Quảng Nam... Ngày 19/8, khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Hà Nội. Ngày 23/8, khởi nghĩa thắng lợi ở Huế và ở Bắc Kạn, Hòa Bình, Hải Phòng, Hà Đông, Quảng Bình, Quảng Trị, Bình Định, Gia Lai, Bạc Liêu... Ngày 25/8, khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn - Gia Định, Kon Tum, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Biên Hòa, Tây Ninh, Bến Tre... Ở Côn Đảo, Đảng bộ nhà tù Côn Đảo đã lãnh đạo các chiến sĩ cách mạng bị giam cầm nổi dậy giành chính quyền.

Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay Nhân dân.

Cùng với không khí sục sôi của các mạng Tháng Tám trên cả nước, phát huy truyền thống yêu nước của một dân tộc anh hùng, tỉnh Khánh Hòa và tỉnh Ninh Thuận là những địa phương có hoạt động giành chính quyền sớm trong Cách mạng Tháng Tám. Trong đó, Đảng bộ tỉnh Khánh Hòa đã lãnh đạo Nhân dân chớp thời cơ, sớm giành chính quyền tại các huyện Vạn Ninh, Ninh Hòa. Để rồi, chiều ngày 19/8/1945, tại Sân vận động Nha Trang, lực lượng quần chúng cách mạng đã lật đổ chính quyền bù nhìn, tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng ở Khánh Hòa, cùng thời gian với thủ đô Hà Nội - đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong xây dựng và giải phóng quê hương. Cùng với đó, trong thời gian rất ngắn, Nhân dân Ninh Thuận đã nhất tề đứng lên với khí thế cách mạng sục sôi, giành chính quyền ở tỉnh lỵ thành công ngày 21/8/1945 và hoàn toàn thắng lợi trong toàn tỉnh ngày 22/8/1945; góp phần vào thắng lợi chung của Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945 trong cả nước. 

Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa,

mở ra kỷ nguyên mới cho lịch sử dân tộc. (Ảnh tư liệu)

Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) lịch sử, trước cuộc mít tinh của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời trịnh trọng đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Từ đó, ngày 02/9 là Ngày Quốc khánh của nước ta.

Cách mạng Tháng Tám - Ý nghĩa to lớn và những giá trị trường tồn

80 năm đã trôi qua với biết bao thăng trầm lịch sử nhưng thắng lợi to lớn của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn vẹn nguyên giá trị. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của Nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo, mở ra bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Chính quyền về tay Nhân dân, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á; chấm dứt chế độ quân chủ phong kiến ở Việt Nam; kết thúc hơn 80 năm, Nhân dân ta dưới ách đô hộ của thực dân, phát xít. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Nước Việt Nam từ một nước thuộc địa nửa phong kiến trở thành một nước độc lập, tự do và dân chủ. Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành một Đảng cầm quyền. Từ đây, đất nước, xã hội, dân tộc và con người Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi của chủ nghĩa Mác-Lênin được vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của cách mạng Việt Nam; là thắng lợi của tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng của Đảng ta gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, gắn sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; là sự thể nghiệm thành công đầu tiên chủ nghĩa Mác-Lênin tại một nước thuộc địa ở châu Á. Đây còn là quá trình phát triển tất yếu của lịch sử dân tộc trải qua mấy nghìn năm phấn đấu, đỉnh cao của ý chí quật cường, sức mạnh cố kết cộng đồng, tầm cao trí tuệ của dân tộc hòa quyện với chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với xu thế của thời đại vì hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước bị chủ nghĩa đế quốc thực dân áp bức, thống trị; khẳng định rằng, trong điều kiện trào lưu của cách mạng vô sản, cuộc cách mạng do một đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo không chỉ có thể thành công ở một nước tư bản kém phát triển, nơi mắt xích yếu nhất của chủ nghĩa đế quốc mà còn có thể thành công ở ngay một nước thuộc địa nửa phong kiến lạc hậu để đưa cả dân tộc đó đi lên theo con đường của chủ nghĩa xã hội. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã tạo nên sự “thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử của nước ta”.

Cách mạng Tháng Tám - những bài học vô giá

Trong bối cảnh Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, những bài học lịch sử đúc kết từ Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị lý luận, thực tiễn và có tính thời sự sâu sắc.

Trước hết, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 khẳng định bài học đầu tiên là giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, giương cao ngọn cờ tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định đường lối, mục tiêu “độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”. Bước sang kỷ nguyên mới, cho dù tình hình trong nước và trên thế giới có nhiều thay đổi, nhưng có thể khẳng định vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng vẫn là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Thứ hai là bài học nhận thức “thời cơ và chớp thời cơ”. Soi rọi vào thực tiễn hiện nay, khi đất nước ta đã và đang có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế vững chắc, đòi hỏi phải tận dụng, tranh thủ cơ hội, đồng thời, dự báo được những khó khăn tất yếu; từ đó xác định nhân tố thuận lợi nảy sinh trong khó khăn, thách thức, tăng cường xây dựng lực lượng, mở rộng quan hệ, hợp tác quốc tế, tạo nên sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại... đưa sự nghiệp cách mạng tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc.

Thứ ba là bài học về phát huy vai trò, sức mạnh đoàn kết của Nhân dân, khơi dậy sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước, tinh thần đại đoàn kết dân tộc, ý chí “đồng sức, đồng lòng” và khát vọng độc lập, tự do của dân tộc ta. Trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước hiện nay, Đảng ta chỉ đạo: “Xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ hơn nữa giữa Đảng với dân, thực hiện có hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, “trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân”. Đồng thời, việc vận hành chính quyền địa phương 02 cấp hiện nay một lần nữa thể hiện mục tiêu “gần dân, sát dân, giải quyết các thủ tục hành chính nhanh hơn, gọn hơn, qua đó, người dân hài lòng, tin tưởng Đảng, Nhà nước thực sự chăm lo cho người dân”.

Thứ tư là bài học về phát huy tinh thần độc lập tự chủ, tự lực, tự cường. Trên tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo, khát khao giành độc lập cho đất nước, tự do cho Nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã chủ động xây dựng đường lối, tạo dựng lực lượng cách mạng cho Việt Nam. Trong kỷ nguyên mới của dân tộc, vận dụng bài học lịch sử của Cách mạng Tháng Tám, phải giữ vững đường lối độc lập, tự chủ về mọi phương diện chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại giao... tự mình quyết định về đường lối, chiến lược, sách lược xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Cách mạng Tháng Tám - thành tựu đạt được trong thời đại mới

Sau gần 40 năm đổi mới, 50 năm thống nhất đất nước, 80 năm thành lập nước, đất nước ta đã tạo dựng được vị thế, uy tín trên trường quốc tế, đạt được những thành tựu vẻ vang:

- Về chính trị: Việt Nam giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và định hướng xã hội chủ nghĩa; giữ vững vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, bảo đảm vai trò quản lý hiệu quả của Nhà nước, phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của Nhân dân…

- Về kinh tế: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ. Quy mô nền kinh tế năm 2023 đứng thứ 35 trên thế giới, đứng thứ 5 trong ASEAN, GDP bình quân đầu người gấp 58 lần sau ba thập kỷ. Năm 2024, tăng trưởng cả năm đạt 7,09% (thuộc nhóm số ít các nước có tốc độ tăng trưởng cao trong khu vực và thế giới)… Đặc biệt đất nước ta đang đặt ra mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2026-2030.

- Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, y tế... đều có sự phát triển vượt bậc, định hình hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.

- Về quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc: Độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc và lợi ích quốc gia - dân tộc tiếp tục được bảo vệ vững chắc; gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh; tiềm lực quốc phòng, an ninh được củng cố, tăng cường trên nhiều mặt.

- Về đối ngoại: Hội nhập quốc tế ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, đạt nhiều thành tựu quan trọng, có ý nghĩa chiến lược và lâu dài. Mở rộng, làm sâu sắc thêm quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia, vùng lãnh thổ, trong đó có 3 nước quan hệ đặc biệt, 9 nước đối tác chiến lược toàn diện, 19 nước đối tác chiến lược (bao gồm cả 9 nước đối tác chiến lược toàn diện) và 13 nước đối tác toàn diện; mở rộng quan hệ kinh tế - thương mại với 230 quốc gia và vùng lãnh thổ…

Đối với tỉnh Khánh Hòa, tự hào tiếp nối truyền thống vẻ vang của một dân tộc vĩ đại, phát huy truyền thống cách mạng sáng ngời của người dân, vùng đất Khánh Hòa, sau ngày giải phóng, tỉnh Khánh Hòa bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng lại quê hương, trải qua nhiều thời kỳ khác nhau đã đạt được những thành tựu đáng tự hào.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Nguyễn Khắc Định cùng Phó Chủ nhiệm UBKT Trung ương Nguyễn Hồng Lĩnh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trao quyết định và chụp ảnh lưu niệm cùng Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Khánh Hòa (mới). (Ảnh: Báo và Phát thanh Truyền hình Khánh Hòa)

Sau khi hợp nhất, tỉnh Khánh Hòa mới có diện tích tự nhiên trên 8.500km², quy mô dân số trên 2,2 triệu người và có 65 đơn vị hành chính trực thuộc, hội tụ đủ “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”. Việc sáp nhập Khánh Hòa và Ninh Thuận là tầm nhìn chiến lược về không gian phát triển, về lợi thế so sánh, về sức mạnh nội sinh đánh thức tiềm năng, hiện thực hoá vận hội to lớn của vùng đất Duyên hải Nam Trung Bộ, tạo nền tảng cho tỉnh Khánh Hòa mới tăng tốc, bứt phá, nâng tầm phát triển, trở thành cực tăng trưởng cao của cả nước, Nhân dân có mức sống cao, hiền hòa và hạnh phúc.

80 năm đã trôi qua với những bước chuyển mình mạnh mẽ của dân tộc, những nỗ lực không ngừng của tỉnh nhà để hiện thực hóa mục tiêu nâng tầm phát triển. Kết quả mà đất nước ta và tỉnh nhà đạt được hôm nay là cả quá trình phấn đấu, là ý Đảng đã hòa với lòng dân “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”, là sự chung sức, đồng lòng của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Khánh Hòa. Kỳ vọng rằng, những bước đi vững chắc trong chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, của tỉnh sẽ huy động được sức mạnh lòng dân, tạo tiền đề vững chắc để đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển thịnh vượng của dân tộc Việt Nam.

Hoàng Vy

Kỳ cuối: Công tác tư tưởng đồng hành cùng lịch sử, kiến tạo tương lai